Afazja jest nabytym zaburzeniem mowy i języka, powstałym w wyniku uszkodzenia mózgu. Dotyczy osób, które przed zachorowaniem w pełni opanowały system języka i posługiwały się mową.
Chorzy z afazją tracą w mniejszym bądź większym zakresie wszelkie sprawności łączące się z użyciem języka, tj. mówienie i rozumienie wypowiedzi.
Afatycznym zaburzeniom komunikacyjnym mogą towarzyszyć również trudności w czytaniu (aleksja), pisaniu (agrafia), liczeniu (akalkulia) oraz inne deficyty poznawcze, takie jak trudności w rozpoznawaniu bodźców (agnozje), zaburzenia planowania i realizowania ruchów dowolnych (apraksje), zakłócenia procesów zapamiętywania (amnezje), dysfunkcje w sferze uwagi i inne zaburzenia wyższych czynności psychicznych.
Funkcjonowanie wielu chorych z afazją jest dodatkowo zdeterminowane zaburzeniami w sferze emocjonalno-motywacyjnej, tj. zmniejszeniem zainteresowania otoczeniem, apatią i depresją, zaburzeniami lękowymi, obniżeniem kontroli własnych zachowań, wzmożoną męczliwością i innymi objawami chorobowymi.
„Człowiek od dzieciństwa uczy się języka, doskonali go przez całe życie. W języku koduje swój obraz świata, swoje wartości. Jednak, gdy przychodzi choroba, może nagle utracić to, na czym osadza się jego ludzka tożsamość – zdolność mówienia”.
J. Panasiuk
Zakłócenia komunikacji z innymi ludźmi przyczyniają się do niepełnosprawności i izolacji społecznej. Afazja często powoduje utratę samodzielności życiowej oraz uniemożliwia (lub w znacznym stopniu ogranicza) aktywność zawodową. Towarzyszą jej zaburzenia lokomocji (spowodowane niedowładami różnych części ciała), które uniemożliwiają samodzielne poruszanie. Konieczność opieki nad chorymi wymusza zmianę ról społecznych członków rodziny, wpływając dotkliwie na ich codzienne funkcjonowanie. Ludziom sprawnie posługującym się językiem i mową trudno jest zrozumieć sytuację osoby z afazją.
75-80% różnych typów afazji powodują choroby naczyń mózgowych, które doprowadzają zwykle do udarów mózgu. W latach 2013-2018 Narodowy Fundusz Zdrowia prowadził badania statystyczne dotyczące występowania udarów niedokrwiennych w Polsce. Z danych wynika, że choroba dotyka rocznie ponad 70 tysięcy mieszkańców. Szacuje się, że 50% osób po udarze mózgu jest trwale niepełnosprawna, a jedna trzecia pacjentów cierpi na zaburzenia mowy. Ze względu na szybkie tempo życia, stres, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów na udar zapadają coraz młodsi ludzie. Afazja stanowi częste zjawisko społeczne i z powodu następstw związanych z dalszym funkcjonowaniem chorego oraz członków rodziny – staje się ważnym problem.